กาดกองต้ากับประวัติความเป็นมา
ชุมชนตลาดจีนหรือ กาดกองต้าในปัจจุบันที่รวบรวมความเก่าแก่และประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ ควรค่าแก่การเยี่ยมชมและในช่วงที่การคมนาคมทางน้ำเริ่มมีอิทธิพล ทำให้ตลาดจีนซึ่งเป็นถนนเส้นเลียบแม่น้ำวัง มีผู้คนหลากหลายเชื้อชาติเข้ามาค้าขายในท้องถิ่นเป็นจำนวนมาก
จึงเกิดการรวมตัวของผู้คนหลากหลายเชื้อชาติ อย่าง พม่าที่เข้าลำปางมาค้าไม้ พวกไทลื้อที่อพยพมาจากพม่า พ่อค้าจีนที่อพยพมาจากแผ่นดินใหญ่หรือชาวฝรั่งที่เข้ามาทำบริษัทค้าไม้สัก การเข้ามาของหลายเชื้อชาติเกิดจากเมื่อสมัยก่อนลำปางเคยเป็นศูนย์กลางการค้า เป็นเมืองท่าสำคัญที่เชื่อมต่อศูนย์กลางการค้ากับปากน้ำโพและสภาพภูมิประเทศที่อยู่บริเวณแม่น้ำวังที่มีเกาะกลางกั้นแม่น้ำให้แบ่งออกเป็นสองฝั่ง ส่วนด้านที่ติดกับตลาดจีนมีลักษณะเป็นช่องแคบและน้ำตื้น เหมาะสมที่จะเป็นท่าเรือค่ะ ทำให้ตลาดจีนเป็นท่าจอดเรือค้าขายสินค้าและยังเป็นท่ารวบรวมซุงจากป่าไม้ต่างๆอีกด้วย
ถ้าเราไปกาดกองต้าในปัจจุบัน เราจะเห็นว่ามีอาคารเก่าแก่ที่มีสถาปัตยกรรมที่แสดงถึงความหลากหลายของเชื้อชาติอย่าง ศิลปะแบบยุโรปและแบบพม่า ซึ่งเกิดชาวพม่าที่เป็นเฮดแมนต้องควบคุมการล่องซุงและดูแลธุรกิจ จึงสร้างอาคารขึ้นมาเพื่อเป็นสำนักงานและที่พักอย่างที่เราเห็นในปัจจุบันค่ะ
ย้อนไปในช่วงแรกพ่อค้าในตลาดจีนเป็นชาว พม่า เงี้ยว และชาวไทลื้อ เมื่อช่วงการคมนาคมทางน้ำเข้ามามีความสำคัญทำให้ชาวจีนเริ่มเข้ามาค้าขายพร้อมเรือสินค้าหรือเป็นกุลีรับจ้าง การเข้ามาของชาวจีนที่เพิ่มมากขึ้นบวกกับมีหัวการค้าที่ดีกว่าจึงทำให้ชาวจีนมีบทบาทการค้ามากกว่าชาวพม่าหรือไทลื้อ จนชุมชนกลายเป็นชุมชนชาวจีนขนาดใหญ่ จนเรียกกันว่า ตลาดจีนนั้นเองค่ะ
ศศมน ทรงประไพ รายงาน